Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Warszawie KOMUNIKAT MAZOWIECKIEGO WOJEWÓDZKIEGO INSPEKTORA OCHRONY ŚRODOWISKA z 14 października 2013r. Apel adresowany do mieszkańców, a także wójtów, burmistrzów i prezydentów miast - Komunikaty -

Mazowiecki Wojewódzki Inspektor Ochrony Środowiska, obserwując coroczny wzrost stężeń zanieczyszczeń w powietrzu, występujący w okresie grzewczym na obszarach osiedli mieszkaniowych ogrzewanych z własnych źródeł ciepła, zwraca uwagę na konieczność zwiększenia nadzoru organów samorządowych nad postępowaniem mieszkańców z odpadami.

Sezon grzewczy to okres, w którym bardzo wyraźnie wzrastają stężenia gazów i pyłów w powietrzu, które wdychamy. Badania monitoringowe jakości powietrza wykazują  w tym okresie roku, szczególnie w obszarach większych aglomeracji, stężenia substancji zanieczyszczających wyższe (czasami wielokrotnie) niż dopuszczalne.  Przekroczenia dotyczą głównie najdrobniejszych frakcji pyłu - pyłu zawieszonego PM10 (w tym jeszcze drobniejszych PM2.5), stanowiących ze względu na ich właściwości, największe zagrożenie dla zdrowia.

Pogorszenie jakości powietrza spowodowane jest z jednej strony wzrostem zapotrzebowania na ciepło do celów ogrzewania, a więc ilości spalanego paliwa w urządzeniach grzewczych, zaś z drugiej zwiększonego zużycia paliw przez silniki pojazdów.

W aglomeracjach miejskich głównym problemem w tym okresie są tzw. „emisje niskie”, obejmujące spalanie paliw w małych źródłach oraz emisje z ruchu pojazdów, szczególnie w niesprzyjających warunkach pogodowych, powodujących inwersję temperaturową. Dodatkowo na początku okresu grzewczego spalane są na posesjach, w sposób zupełnie niekontrolowany odpady organiczne, przede wszystkim liście.

W paleniskach domowych w tym okresie, ze względów ekonomicznych i zbyt małą  świadomość ekologiczną, spalane są, poza niskiej jakości paliwami, również różne rodzaje odpadów np. opakowania z tworzyw sztucznych, gumy, zanieczyszczone drewno i materiały drewnopochodne oraz wiele innych palnych substancji. Spalane w nieprzystosowanych do tego celu urządzeniach odpady, w niekontrolowanych warunkach (zbyt małe temperatury, cyrkulacje powietrza itp.), powodują  emisję wielu substancji szkodliwych dla zdrowia ze względu na niepełne spalanie i brak urządzeń ograniczających emisję. Często powoduje to, łącznie z emisjami z komunikacji, zjawiska smogowe.

Według oszacowań Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska w Warszawie w 2012r. emisja pyłu PM10 z indywidualnych kotłowni była kilkunastokrotnie większa niż wyemitowana przez przemysł, pomimo nieuwzględnienia w szacunkach dla palenisk domowych spalania odpadów, powodujących  najwyższe emisje szkodliwych substancji.  Na terenach osiedli mieszkaniowych niewyposażonych w sieci ciepłownicze wysokie poziomy stężeń pyłu utrzymują się przez cały sezon grzewczy, a taka sytuacja powtarza się corocznie.

Utrzymujące się wysokie stężenia zanieczyszczeń w powietrzu  nie są obojętne dla zdrowia mieszkańców. Zmianę sytuacji mogą spowodować rozwiązania techniczne (rozbudowa sieci cieplnej) edukacja ekologiczna, poprawa warunków ekonomicznych mieszkańców oraz kontrole przestrzegania przepisów ochrony środowiska, szczególnie w zakresie gospodarki odpadami oraz rodzaju stosowanego opału.

Przepisy ochrony środowiska zabraniają spalania odpadów poza specjalistycznymi instalacjami do tego celu przeznaczonymi.

Efektem kontroli, która wykaże spalanie odpadów w paleniskach domowych, mogą być  kary grzywny. Dotyczy to również niekontrolowanego spalania na posesjach odpadów organicznych, przeważnie liści.

Wojewódzki inspektor ochrony środowiska nie jest organem upoważnionym do kontroli osób fizycznych, które nie prowadzą działalności gospodarczej. Kontrolę przestrzegania przepisów w zakresie prawidłowości postępowania mieszkańców z odpadami, prowadzą odpowiednio wójt, burmistrz, prezydent miasta poprzez upoważnionych pracowników lub straż miejską. 

Uprawnienia administracji samorządowej do kontroli wynikają z  ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach. Do kontroli tych stosuje się przepisy art. 379 i art. 380 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. - Prawo ochrony środowiska.

W trosce o zdrowie obecnego i przyszłych pokoleń, mając na uwadze powszechność i wagę problemu, Mazowiecki Wojewódzki Inspektor Ochrony Środowiska apeluj o nasilenie edukacji ekologicznej mieszkańców oraz o bardziej skuteczny nadzór organów gminy nad wypełnianiem przez mieszkańców obowiązków, wynikających z regulaminu utrzymania czystości i porządku w gminie.

Tam, gdzie to możliwe, konieczne jest sukcesywne wprowadzanie rozwiązań technicznych, eliminujących emisje niskie u źródła.