Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Warszawie KOMUNIKAT MAZOWIECKIEGO WOJEWÓDZKIEGO INSPEKTORA OCHRONY ŚRODOWISKA z dnia 4 grudnia 2012 r. Apel adresowany do wójtów, burmistrzów, prezydentów miast - Komunikaty -

Mazowiecki Wojewódzki Inspektor Ochrony Środowiska, mając na uwadze coroczny wzrost stężeń zanieczyszczeń w powietrzu, występujący w okresie grzewczym na obszarach osiedli mieszkaniowych ogrzewanych z własnych źródeł ciepła, pragnie zwrócić uwagę na konieczność zwiększenia nadzoru organów samorządowych nad postępowaniem mieszkańców z odpadami.

Sezon grzewczy to okres, w którym bardzo wyraźnie wzrastają stężenia gazów i pyłów  w powietrzu, którym oddychamy. Badania monitoringowe jakości powietrza wykazują w tym czasie, szczególnie w obszarach większych aglomeracji, stężenia substancji zanieczyszczających wyższe (czasami wielokrotnie) niż dopuszczalne. Przekroczenia dotyczą głównie najdrobniejszych frakcji pyłu - pyłu zawieszonego PM10 (w tym jeszcze drobniejszych PM2,5) stanowiących ze względu na swoje właściwości, największe zagrożenie dla zdrowia. 

Pogorszenie jakości powietrza spowodowane jest z jednej strony wzrostem zapotrzebowania na ciepło do celów ogrzewania, a więc ilości spalanego paliwa w urządzeniach grzewczych, zaś z drugiej zwiększonego zużycia paliw przez silniki pojazdów.

W aglomeracjach miejskich głównym problemem w tym okresie są tzw. emisje niskie, obejmujące spalanie paliw w małych źródłach oraz emisje z ruchu pojazdów, szczególnie w niesprzyjających warunkach pogodowych powodujących inwersję temperaturową.

W paleniskach domowych w tym okresie, ze względów ekonomicznych i zbyt małą  świadomość ekologiczną, spalane są, poza niskiej jakości paliwami, również różne rodzaje odpadów np. opakowania z tworzyw sztucznych, gumy, zanieczyszczone drewno i materiały drewnopochodne oraz wiele innych palnych substancji. Spalane w nieprzystosowanych do tego celu urządzeniach odpady, w niekontrolowanych warunkach (zbyt małe temperatury, cyrkulacje powietrza itp.), powodują  emisję wielu substancji szkodliwych dla zdrowia ze względu na niepełne spalanie i brak urządzeń ograniczających emisję. Często powoduje to łącznie z emisjami z komunikacji zjawiska smogowe. 

Według oszacowań Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska w Warszawie w 2011r. emisja pyłu PM10 z indywidualnych kotłowni była kilkunastokrotnie większa, niż wyemitowana przez przemysł, mimo, że w szacunkach dla palenisk domowych nie uwzględniono spalania odpadów, powodujących emisję najbardziej szkodliwych pyłów. Na terenach osiedli mieszkaniowych niewyposażonych w sieci ciepłownicze wysokie poziomy stężeń pyłu utrzymują się przez cały sezon grzewczy, a taka sytuacja powtarza się corocznie.

Utrzymujące się wysokie stężenia zanieczyszczeń w powietrzu  nie są obojętne dla zdrowia mieszkańców. Zmianę sytuacji mogą spowodować rozwiązania techniczne (rozbudowa sieci cieplnej), edukacja ekologiczna, poprawa warunków ekonomicznych mieszkańców oraz kontrole przestrzegania przepisów ochrony środowiska, szczególnie w zakresie gospodarki odpadami oraz rodzaju stosowanego  opału.

Przepisy ochrony środowiska zabraniają spalania odpadów poza specjalistycznymi instalacjami do tego celu przeznaczonymi. Efektem kontroli, która wykaże spalanie odpadów w paleniskach domowych, mogą być  kary grzywny.

Wojewódzki Inspektor Ochrony Środowiska nie jest organem upoważnionym do kontroli osób fizycznych, nie prowadzących działalności gospodarczej.

Kontrolę przestrzegania przepisów w zakresie prawidłowości postępowania mieszkańców z odpadami prowadzą odpowiednio wójt, burmistrz, prezydent miasta, poprzez upoważnionych pracowników lub straż miejską.  Uprawnienia do kontroli administracji samorządowej wynikają z ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach. Do kontroli, o której mowa w tym przepisie, stosuje się przepisy art. 379 i art. 380 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. - Prawo ochrony środowiska.

Wiele miast podjęło już akcję kontroli posesji w aspekcie gospodarki odpadami komunalnymi oraz rodzaju i jakości stosowanego opału.

W trosce o zdrowie obecnego i przyszłych pokoleń, mając na uwadze powszechność i wagę problemu, apeluję o zwiększenie edukacji ekologicznej mieszkańców oraz o bardziej skuteczny nadzór organów gminy nad wypełnianiem przez mieszkańców obowiązków wynikających z regulaminu utrzymania czystości i porządku w gminie.

Tam, gdzie to możliwe, wnoszę o sukcesywne wprowadzanie rozwiązań technicznych eliminujących emisje niskie u źródła.