Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Warszawie Komunikat Mazowieckiego Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska z dnia 26 maja 2017 r. w sprawie stosowania komunalnych osadów ściekowych w rolnictwie - Komunikaty -

Komunalne osady ściekowe to odpady, które powstają w komunalnych oczyszczalniach ścieków. Ze względu na rozwijającą się gospodarkę ilość osadów stale rośnie, co z kolei generuje problemy związane z ich prawidłowym zagospodarowaniem.

Jednym ze sposobów wykorzystania tych odpadów jest ich rolnicze wykorzystanie. Przepisy prawa dopuszczają odzysk komunalnych osadów ściekowych polegający na stosowaniu ich w rolnictwie rozumianym jako uprawa wszystkich płodów rolnych wprowadzanych do obrotu handlowego, włączając w to uprawy przeznaczone do produkcji pasz, oraz:

• do upraw roślin przeznaczonych do produkcji kompostu,
• do upraw roślin nieprzeznaczonych do spożycia i produkcji pasz,
• do rekultywacji terenów, w tym gruntów na cele rolne,
• poprzez dostosowanie gruntów do określonych potrzeb wynikających z planów gospodarki
• odpadami, planów zagospodarowania przestrzennego lub decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu.

Zasady rolniczego wykorzystania komunalnych osadów ściekowych określone są w art. 96 ustawy z dnia 9 grudnia 2016 r. o odpadach (Dz. U. z 2016 r. poz. 1987) oraz w rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 6 lutego 2015r. w sprawie komunalnych osadów ściekowych (Dz. U. z 2015 r. poz. 257).

Komunalne osady ściekowe mogą być stosowane, jeżeli są ustabilizowane oraz przygotowane odpowiednio do celu i sposobu ich stosowania, w szczególności przez poddanie ich obróbce biologicznej, chemicznej, termicznej lub innemu procesowi, który obniża podatność komunalnego osadu ściekowego na zagniwanie i eliminuje zagrożenie dla środowiska lub życia i zdrowia ludzi.

Za prawidłowe stosowanie komunalnych osadów ściekowych w celu rolniczego ich wykorzystania odpowiedzialność spoczywa na wytwórcy tych osadów (art. 96 ust. 3 ustawy o odpadach). Osady mogą być przekazane do stosowania władającemu powierzchnią wyłącznie przez wytwórcę tych osadów. Artykuł 96 ustawy o odpadach określa obowiązki spoczywające na wytwórcy osadów, z których należy wymienić przeprowadzenie badań osadów ściekowych i gruntu, przekazywanie tych badań władającemu powierzchnią ziemi wraz z informacją o dawkach tego osadu czy powiadamiania wojewódzkiego inspektora ochrony środowiska o zamiarze przekazania osadów władającemu powierzchnią ziemi, na której komunalne osady ściekowe maja być stosowane, na co najmniej 7 dni przed przekazaniem. Powiadomienie to dokonywane jest w formie pisemnej i zawiera informacje wskazujące władającego powierzchnią ziemi oraz numery ewidencyjne działki, na której komunalne osady ściekowe mają być stosowane (art. 96 ust. 8 i 9 ustawy o odpadach).

Komunalne osady ściekowe mogą być stosowane:

• jeżeli zawartość metali ciężkich w wierzchniej warstwie gruntu na którym mają być stosowane
• nie przekracza wartości określonych w rozporządzeniu,
• w przypadku stosowania osadów w rolnictwie nie mogą zawierać żywych jaj pasożytów
• jelitowych oraz bakterii z rodzaju Salmonella,
• poza okresem wegetacji roślin przeznaczonych do bezpośredniego spożycia przez ludzi.

Komunalne osady ściekowe muszą być wymieszane z gruntem niezwłocznie po przetransportowaniu na nieruchomość gruntową, na której mają być stosowane.

Dopuszczalne dawki komunalnych osadów ściekowych, które mogą być stosowane w ciągu roku na jednostkę powierzchni gruntu określone są w §3 rozporządzenia Ministra Środowiska w sprawie komunalnych osadów ściekowych.

Osadów komunalnych nie można stosować wszędzie, co szczegółowo określa ww. rozporządzenie. Tak więc zakazuje się stosowania komunalnych osadów ściekowych:

• na obszarach parków narodowych i rezerwatów przyrody,
• na terenach ochrony pośredniej strefy ochrony ujęć wody,
• w pasie gruntu o szerokości 50 m bezpośrednio przylegającego do brzegów jezior i cieków,
• na obszarach szczególnego zagrożenia powodzią oraz na terenach czasowo podtopionych i bagiennych,
• na terenach czasowo zamarzniętych i pokrytych śniegiem,
• na gruntach o dużej przepuszczalności, stanowiących w szczególności piaski luźne i słabogliniaste oraz piaski gliniaste lekkie, jeżeli poziom wód gruntowych znajduje się na głębokości mniejszej niż 1,5 m poniżej powierzchni gruntu,
• na gruntach rolnych o spadku przekraczającym 10 %;
• na obszarach ochronnych zbiorników wód śródlądowych,
• na terenach położonych w odległości mniejszej niż 100 m od ujęcia wody, domu mieszkalnego lub zakładu produkcji żywności,
• na gruntach, na których rosną rośliny sadownicze i warzywa, z wyjątkiem drzew owocowych,
• na gruntach przeznaczonych pod uprawę roślin jagodowych i warzyw, których części jadalne bezpośrednio stykają się z ziemią i są spożywane w stanie surowym w ciągu 18 miesięcy poprzedzających zbiory i w czasie zbiorów,
• na gruntach wykorzystywanych na pastwiska i łąki,
• na gruntach wykorzystywanych do upraw pod osłonami.

Dodatkowo Mazowiecki Wojewódzki Inspektor Ochrony Środowiska przypomina o sankcjach grożących za nieprzestrzeganie prawa w zakresie gospodarki komunalnymi osadami ściekowymi:

1. Sankcje uregulowane w ustawie o odpadach:

• kto, nie będąc wytwórcą komunalnych osadów ściekowych, przekazuje do stosowania władającemu  powierzchnią ziemi komunalne osady ściekowe - podlega karze aresztu albo grzywny (art. 184 ust. 1 ww. ustawy)
• kto wbrew przepisowi art. 96 ust. 8 ustawy o odpadach, nie powiadamia wojewódzkiego inspektora ochrony środowiska o zamiarze przekazania komunalnych osadów ściekowych władającemu powierzchnią ziemi, na której te osady mają być stosowane - podlega karze aresztu albo grzywny (art. 184 ust. 2 ww. ustawy)
• kto niezgodnie z warunkami określonymi a art. 96 ust. 4 ustawy o odpadach lub wbrew zakazom o których mowa a art. 96 ust. 5 lub 12 tej ustawy, stosuje komunalne osady ściekowe - podlega karze aresztu albo grzywny (art. 185 ust. 1 ww. ustawy)
• wytwórca komunalnych osadów ściekowych, który niezgodnie z art. 96 ust. 6 i 7 ustawy o odpadach, przed stosowaniem nie poddaje badaniom komunalnych osadów ściekowych oraz gruntów, na których osady te mają być stosowane albo nie przekazuje wraz z komunalnymi osadami ściekowymi informacji o dawkach osadów oraz wyników badań - podlega karze aresztu albo grzywny (art. 185 ust. 2 ww. ustawy).

2. Sankcje uregulowane w ustawie Kodeks karny:

• Kto wbrew przepisom składuje, usuwa, przetwarza, dokonuje odzysku, unieszkodliwia albo transportuje odpady lub substancje w takich warunkach lub w taki sposób, że może to zagrozić życiu lub zdrowiu człowieka lub spowodować istotne obniżenie jakości wody, powietrza lub powierzchni ziemi lub zniszczenie w świecie roślinnym lub zwierzęcym w znacznych rozmiarach - podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5 (art. 183 §1 ww. ustawy).

Więcej informacji na temat stosowania komunalnych osadów ściekowych:

• KOMUNIKAT MAZOWIECKIEGO WOJEWÓDZKIEGO INSPEKTORA OCHRONY ŚRODOWISKA z dnia 11 marca 2015 r. dotyczący nowego rozporządzenia Ministra Środowiska w sprawie osadów ściekowych,
• KOMUNIKAT MWIOŚ z 6.03.2013 w sprawie obowiązku powiadamiania wojewódzkiego inspektora ochrony środowiska przez wytwórcę komunalnych osadów ściekowych o zamiarze przekazania tych osadów władającemu powierzchnią ziemi, na której te osady mają być stosowane.